Pump.fun đặt cược vào livestream và “thị trường vốn cho creator”

Cùng thời điểm này năm ngoái, nền tảng phát hành meme coin trên Solana là Pump.fun đã buộc phải tắt tính năng livestream sau khi hàng loạt nhà sáng tạo tràn ngập nền tảng bằng các video hành vi nguy hiểm, nhằm thổi giá token của mình.

Một năm sau, Pump.fun lại coi livestream chính là tương lai của nền tảng. Thậm chí, công ty còn công khai tham vọng đối đầu trực diện với các ông lớn Web2. “Kế hoạch của chúng tôi là tiêu diệt Facebook, TikTok và Twitch. Trên Solana,” Pump.fun viết trên X hồi tháng 7.

Chiến lược này được quảng bá dưới khái niệm “Creator Capital Markets” – mô hình cho phép người xem không chỉ ủng hộ creator, mà còn trực tiếp sở hữu một phần “tương lai nội dung” của họ thông qua token. Đây là sự đối lập rõ rệt với mô hình truyền thống, nơi khán giả chủ yếu quyên góp tiền mà hầu như không nhận lại giá trị kinh tế nào.

Cú hích phí giao dịch và mặt trái của sự lan truyền

Tầm nhìn này được đẩy nhanh vào tháng 9, khi Pump.fun điều chỉnh cơ cấu phí, chuyển phần lớn phí giao dịch về cho các creator phát hành token. Kết quả là một số streamer kiếm được hàng chục nghìn USD chỉ trong vài ngày khi nội dung trở nên viral.

Tuy nhiên, đà tăng này nhanh chóng chững lại khi thị trường nhận ra rằng những creator và trader kiếm nhiều tiền nhất thường là những người theo đuổi các chiêu trò gây sốc. Pump.fun lại rơi vào vòng lặp cũ: một mô hình vô tình khuyến khích nội dung gây tranh cãi. Điều này buộc toàn ngành phải nhìn lại cách tiếp cận.

Livestream trở lại với kiểm soát chặt hơn

Ngày 4/4, Pump.fun tái triển khai tính năng livestream cho 5% người dùng, đi kèm bộ quy tắc mới và hệ thống kiểm duyệt được tăng cường. Tính năng này sau đó được mở rộng dần, nhằm tránh kịch bản hỗn loạn như năm 2024.

Hai tháng sau, influencer crypto Jake “SolJakey” Hillhouse ra mắt Basedd House – một nhóm creator trẻ sống chung trong mô hình “frat house”, phát hành nội dung theo tập và gắn meme coin cho từng nhân vật. Nhiều creator hiện đã có tên tuổi như Iseem hay rapper crypto Whish đều bước ra từ dự án này. Hillhouse cho biết Pump.fun đã trực tiếp tài trợ toàn bộ mô hình.

Tháng 6 cũng chứng kiến làn sóng nội dung lan truyền khác:

– Leland King Fawcette livestream hành trình trở thành người nhanh thứ hai chạy qua toàn bộ 50 bang Mỹ.

– Một streamer Ukraine tên Ricken lặp lại cụm từ “Pump fun” một triệu lần trên sóng.

– Một người đàn ông livestream khoảnh khắc con mình chào đời và đặt tên bé là “Solana”.

Những sự kiện này cho thấy Pump.fun đã chạm đúng tâm lý khán giả, và từ đó bắt đầu đầu tư mạnh tay hơn cho mảng livestream.

Pump.fun đầu tư trực tiếp vào creator

Khác với các nền tảng truyền thống, Pump.fun trả tiền cho người dùng đăng clip cắt từ livestream của các creator nổi bật, thay vì bắt creator tự thuê đội ngũ “clipper”. Đồng sáng lập Alon Cohen gọi đây là cách kích thích hoạt động xã hội, qua đó thúc đẩy livestream mang bản sắc crypto-native.

Bước ngoặt đến vào tháng 9, khi mô hình phí mới giúp thu nhập của creator tăng gấp 10 lần. Chỉ trong một ngày, Pump.fun đã phân phối hơn 4 triệu USD phí cho creator, theo dữ liệu từ Dune. Nhờ đó, streamer không còn phải bán token của chính mình để kiếm tiền.

Công ty tiếp tục “all-in” bằng cách gửi bộ thiết bị livestream di động cho creator, đồng thời thuê đội ngũ tuyển dụng để tiếp cận các nhà sáng tạo Web2.

Một trong số đó là Alec Strasmore, cựu trợ lý của Post Malone. Ông cho biết nhiệm vụ của mình là tiếp cận các creator có lượng fan lớn nhưng gặp khó trong việc kiếm tiền, rồi đưa họ lên Pump.fun.

Các hợp đồng này được cho là ngắn hạn, thường chỉ kéo dài vài tuần hoặc vài tháng, kèm điều khoản về thời lượng stream và kiểm soát nguồn cung token. Điều này giúp Pump.fun nhanh chóng thu hút nhiều influencer ngoài crypto như Chad Tepper hay cựu tuyển thủ Liên Minh Huyền Thoại Michael “BunnyFuFuu” Kurylo.

Hào quang ngắn hạn và sự rút lui của creator Web2

Thông thường, token gắn với creator sẽ tăng mạnh ngay khi ra mắt nhờ lực mua từ fan. Tuy nhiên, đà hưng phấn hiếm khi kéo dài. BunnyFuFuu kiếm hơn 130.000 USD phí chỉ trong ba ngày đầu, nhưng ba tháng sau đó chỉ thu thêm 29.000 USD khi khối lượng giao dịch sụt giảm.

Vòng đời ngắn này không chỉ ảnh hưởng đến creator mà còn khiến trader và người xem dần mất động lực. Kết quả là nhiều creator Web2 đã rời bỏ Pump.fun sau một thời gian ngắn.

Hillhouse thừa nhận phần lớn các thương vụ này không hiệu quả, cho rằng Pump.fun không nên tiếp tục “đốt tiền” vào streamer Web2, trừ một vài trường hợp mang tính chứng minh mô hình. Ông nhấn mạnh rằng các thỏa thuận trong tương lai cần mang tính dài hạn hơn.

Viral nội sinh và bài toán chưa có lời giải

Những câu chuyện thành công lớn nhất của Pump.fun lại đến từ các creator “cây nhà lá vườn”: Basedd House, các degens phá kỷ lục, và nhóm Bagwork.

Bagwork từng khiến thị trường bùng nổ khi token tăng 2.000% sau một video viral, mang về gần 50.000 USD phí. Đỉnh điểm là vụ rò rỉ nhạc chưa phát hành của Drake, giúp họ kiếm thêm 83.000 USD chỉ trong hai ngày. Tuy nhiên, khi sự chú ý giảm nhiệt, token Bagwork lao dốc 96% so với đỉnh vốn hóa.

Mike, một thành viên Bagwork, gọi đó là “những ngày tuyệt vời nhất cuộc đời”, nhưng cũng thừa nhận mô hình hiện tại đang buộc streamer phải tạo ra nội dung ngày càng cực đoan để giữ giá token.

Hillhouse đồng tình và cho rằng Pump.fun cần hướng tới các cơ chế bền vững hơn, như cho cộng đồng dùng token để bỏ phiếu quyết định nội dung livestream.

Pump.fun hiện chưa đưa ra bình luận về cách giải quyết mâu thuẫn cốt lõi này. Năm tới có thể sẽ là thời điểm quyết định: “thị trường vốn cho creator” sẽ tiến hóa thành một mô hình bền vững, hay chỉ là một trào lưu meme coin ngắn ngủi khác.

• Vụ kiện tập thể cáo buộc Pump.fun và hệ sinh thái Solana vận hành “sòng bạc kỹ thuật số” trái phép
• Pump.fun, Pudgy Penguins, Hyperliquid kéo dài chuỗi giảm sâu khi áp lực bán gia tăng
• Nội gián bị tố trục lợi MEV trên Pump.fun, nhà đầu tư mất tới 5,5 tỷ USD

Vương Tiễn